Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’na göre, Temmuz ayında yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artarken, artışa en büyük katkı 2,86 puan ile hizmetlerden geldi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), Temmuz ayı Tüketici Fiyatları Endeksi’nin (TÜFE) aylık bazda yüzde 9,49, yıllık bazda ise yüzde 47,83 arttığını açıklamasının ardından TCMB Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayınlandı.
Rapora göre, enflasyondaki artışta vergiye tabi kalemlerdeki fiyat artışlarının yanı sıra Türk lirasındaki değer kaybı ve fiyat artışları etkili oldu.
Bu dönemde tüm ana kümelerde yıllık enflasyon arttı. Aylık bazda incelendiğinde, özellikle güç olmak üzere alt kümelerde yüksek artışlar kaydedilmiştir.
Enerji kümelenmesi fiyatlarındaki artışta, vergi ayarlamalarının etkisiyle artan akaryakıt kalemindeki artışın yanı sıra döviz kurları ve uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin etkili olduğu görülmüştür.
Temel mal enflasyonunda, döviz kuru geçişkenliği yüksek ve hızlı olan güçlü tüketim malları belirleyici olmaya devam etti.
Hizmet kümesi fiyatlarındaki aylık artış alt kümelere yayılarak bir önceki aya göre belirgin şekilde daha güçlü olmuştur.
Mevsim ortalamasına karşı yükselen yaş meyve sebze kümelenmesi öncülüğünde gıda fiyatları bir önceki aya göre önemli ölçüde yükseldi. Üretici fiyatları bir önceki ayın ardından bu dönemde önemli ölçüde arttı. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilere göre B ve C göstergelerinin aylık artış oranları bir önceki aya göre belirgin şekilde artarken, göstergelerde yıllık enflasyon da yükselmiştir.
Hizmet fiyatları yüzde 9,81 arttı
Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkısı incelendiğinde, bu dönemde tüm alt kümelerde artış olmuştur. Bir önceki aya göre hizmetler, temel mallar, enerji, gıda ve alkol-tütün-altın kümeleri sırasıyla 2,86, 2,46, 2,25, 1,71 ve 0,34 puan arttı.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinde aylık artışlar bir önceki aya göre sert bir şekilde arttı. B endeksini oluşturan hizmet, temel mal ve işlenmiş gıda kümelerinde fiyat artışları bir önceki aya göre önemli ölçüde güçlendi.
Temmuz ayında hizmet fiyatları yüzde 9,81 ile çok yüksek bir artış kaydederken, yıllık küme enflasyonu 10,20 puan artarak yüzde 69,65 oldu.
Bu dönemde fiyat artışları grup geneline yayılırken, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artış göstermiştir. Gıda ve ücret gelişmelerinin etkilerinin hissedildiği lokanta-otel alt grubunda yüzde 11,92’lik fiyat artışı, turizmdeki görünüme bağlı olarak hem yeme-içme hizmetlerinde hem de konaklama hizmetlerinde etkili oldu ve bu kümede yıllık enflasyon yükseldi. yüzde 82.62
Ulaştırma hizmetlerinde akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeleri takiben fiyatlar yüzde 10,03 artarken, küme geneline yayılan fiyat artışları ile demiryolu ve hava yolu ile yolcu taşımacılığı öne çıkan kalemlerin başında geldi.
Döviz kuruna duyarlı ve emek yoğun kalemlerin yer aldığı diğer hizmetler alt grubunda fiyatlar yüzde 10,27 oranında önemli artış gösterirken, kişisel ulaşım araçları bakım-onarım, sağlık, ev hizmetleri, eğlence ve sporhizmetlerde yükselir.
Kiralardaki aylık artış yüzde 7,67 ile bu dönemde güçlendi ve yıllık enflasyon yüzde 81,69’a ulaştı.
Yıllık temel mal enflasyonu 7,56 puan artarak yüzde 44,25 olmuştur.
Katı mallar başta olmak üzere tüm alt gruplarda yıllık enflasyon arttı. Güçlü talep koşullarının yanı sıra Türk lirasındaki değer kaybı, vergi ve fiyat artışlarının yansımasıyla fiyat artışının devam ettiği güçlü mal alt grubunda fiyatlar yüzde 12,49 arttı.
Bu dönemde, otomobilde belirgin olarak yüzde 16,16 ile tüm alt kalemlerdeki fiyat artışları güçlendi. Diğer temel mal grubunda ise fiyatlar vergi ayarlamasının etkisiyle yüzde 8,73 oranında hızlanmıştır.
Bu dönemde kişisel bakım işleri, evin bakım-onarımları, evle ilgili temizlik araçları ve yerli dokuma eşyaları fiyat gelişmeleriyle öne çıktı.
Ayrıca referans euro kurundaki güncelleme ile ilaç fiyatları da yükseldi. Giyim ve ayakkabı kümelenmesinde fiyatlar mevsimsel ortalamaların aksine yüzde 2,98 artarken, yıllık enflasyon yüzde 21,51’e yükseldi.
Temmuz ayında enerji fiyatları yüzde 12,73 artarken, yıllık küme enflasyonu 13,66 puan artarak yüzde -2,86 oldu. Kümelenme aylık fiyat artışında akaryakıt fiyatları yüzde 29,04 ile öne çıkarken, yüzde 14,76 ile tüpgaz ve yüzde 6,03 ile musluk suyu fiyatları da gözlendi.
Gıda ve alkolsüz içecekler fiyatları yüzde 7,71 arttı
Akaryakıt fiyatlarındaki artışta ağırlıklı olarak sabit ÖTV fiyatındaki güncelleme, son dönemde Türk Lirası görünümü ve uluslararası petrol fiyatlarındaki artış etkili olmuştur.
Temmuz ayında gıda ve alkolsüz içecekler fiyatları yüzde 7,71 artarken, yıllık enflasyon 6,80 puan artarak yüzde 60,72 olmuştur.
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 11,27 puan artarak yüzde 79,71’e, işlenmiş gıdada ise 3,42 puan artarak yüzde 46,78’e yükseldi.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, bu dönemde yaş meyve ve sebze fiyatlarının belirgin şekilde arttığına işaret etmektedir. Diğer işlenmemiş gıda kümelenmesinde patates ve kuru meyve fiyatlarındaki artış ön plana çıkarken, kırmızı et fiyatları güçlü seyrini korurken, beyaz et Temmuz ayında yeniden yükseldi.
İşlenmiş gıda kümelenmesinde bu dönemde ekmek ve tahıl fiyatlarında görülen yüksek oranlı artış dikkat çekti.
Ayrıca bu kümede meşrubat ve taze çay alım fiyatlarının etkisiyle çay fiyatlarındaki artış devam etmiştir. Son dört aydır düşüşte olan süt ve süt ürünlerinde bu dönemde yeniden fiyat artışları gözlendi.
Alkollü içecekler ve tütün ürünleri grubunda fiyatlar yüzde 11,17 artarken, yıllık enflasyon 5,68 puan artarak yüzde 46,58 oldu. Bu gelişmede vergi düzenlemeleri belirleyici oldu.
Temmuz ayında yurt içi üretici fiyatları yüzde 8,23 artarken, yıllık enflasyon 4,08 puan artarak yüzde 44,50 oldu. Temmuz ayında uluslararası emtia fiyatları, enerji dışı kalemlerde yatay seyretse de başta enerji kalemleri olmak üzere yükselmiştir. Ayrıca, asgari fiyat artışıyla birlikte Türk lirasındaki değer kaybı, maliyet baskılarının önemli ölçüde güçlenmesine neden oldu.
Ana sanayi kümeleri açısından bakıldığında, baz etkisi sonucunda güç kümelenmesinde yıllık enflasyon gerilerken, diğer alt kümelenmelerde artış göstermiştir. Segmentler bazında aylık fiyat gelişmeleri incelendiğinde, artışların yaygın olduğu, rafine petrol ürünleri, ham petrol ve doğal gaz, metal cevheri, matbaa-kayıt hizmetleri, elektrikli teçhizat, mobilya, motorlu kara taşıtları ve metal- ilgili kalemler ise fiyat artışlarıyla öne çıkıyor.
